Жиноят содир этиш босқичлари тушунчаси ва унинг жиноят-ҳуқуқий белгилари; жиноят содир этиш босқичлари учун жавобгарлик белгиланган жиноят қонуни нормаларининг ривожланиш тарихи таҳлил қилди.
Жиноят содир этиш босқичларининг жиноят ҳуқуқи назарияси ва жиноят қонунчилигидаги аҳамияти тадқиқ этилиб, мазкур тушунчага оид ёндашувлар ва мавжуд таърифлар ўрганилди. Мазкур тушунчанинг тор ва кенг таърифи билан боғлиқ хусусиятларидан келиб чиқиб, унинг ҳуқуқий таърифи мавжуд эмаслиги аниқланди. Ўз навбатида, ҳозирги вақтда жиноят содир этиш босқичлари тушунчаси бўйича ягона ёндашув йўқлиги ҳамда унга аниқ илмий ва ҳуқуқий таъриф берилмаганлиги, унинг жиноят-ҳуқуқий сиёсат доирасида ҳуқуқий мақоми комплекс, тизимли ўрганилмаганлиги, жиноят содир этиш босқичларининг турлари юзасидан ягона қараш шаклланмаганлиги, шунингдек жиноят содир этиш босқичлари ва тамом бўлмаган жиноятларнинг ўзаро фарқли жиҳатларига лозим даражада эътибор берилмаётганлиги, биринчи навбатда, жиноят содир этиш босқичларининг ягона таърифини ишлаб чиқиш зарурлиги, жиноий ниятнинг ривожланганлик даражаси, ижтимоий хавфли қилмиш (ҳаракат ёки ҳаракатсизлик)нинг хусусияти ва жиноятнинг охирига етказилмаганлигига кўра турларга ажратиш лозимлиги, жиноят содир этиш босқичларининг назарий қоидаларни татбиқ этиш ва жиноят қонунчилигини амалда қўллашда жиноят ҳуқуқининг қатор институтлари билан узвий боғлиқлиги аниқланди
Мазкур мақолада жиноят объекти тушунчаси ва унинг жиноят таркибида тутган ўрни атрофлича таҳлил қилинган. Унда жиноят объектини тушуниш бўйича мавжуд назария ва концепциялар ёритилган, жиноят объектини тушуниш юзасидан муаллифнинг қарашлари баён этилган.
Ушбу мақола рецидив жиноят бўйича жазо тайинлашнинг ўзига хос хусусиятларига бағишланган бўлиб, унда рецидив жиноят тушунчасига оид назарий қарашлар таҳлил қилинган. Шу билан бирга муаллиф томонидан рецидив жиноят учун жазо тайинлашнинг ўзига хос жиҳатлари ёритиб берилган. Мақолада амалдаги жиноят қонунчилигини такомиллаштиришга қаратилган таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқилган.
Мақолада ҳуқуқбузарликлар профилактикасида профилактик стратегия ва тактиканинг илмий-амалий аҳамиятини ёритиш мақсад қилиб олинган. Бунинг учун ҳуқуқбузарликлар профилактикаси стратегияси ва тактикаси тушунчалари, уларнинг ўзига хос хусусиятлари, мақсад ва вазифалари илмий-амалий жиҳатдан таҳлил қилинган ва моҳияти очиб берилган. Бу борада биринчилардан бўлиб, ҳуқуқбузарликлар профилактикаси стратегияси ва тактикаси тушунчаларига нисбатан муаллифлик таърифлари ишлаб чиқилган, келгусида ҳуқуқбузарликлар профилактикаси самарадорлигини оширишда профилактик стратегия ва тактиканинг ролини ошириш бўйича илмий хулоса, таклиф ва тавсиялар илгари сурилган
This article provides an overview of the concept of organized crime, its specific features, causes and conditions, current trends, and statistics. It also provides recommendations for the prevention and elimination of organized crime.
Мазкур мақолада жиноятчиликка қарши курашда халқаро ҳуқуқий ҳамкорликнинг тушунчаси ва шаклларига оид илмий-ҳуқуқий қарашлар таҳлил этилган. Ушбу соҳадаги илғор хорижий тажриба миллий амалиёт билан қиёсланган. Илмий мақола якунида мазкур масалаларга муаллифлик ёндашувлари илгари сурилган ҳамда хулоса ва таклифлар келтириб ўтилган
Мақолада жиноят иштирокчиларининг тури сифатида ёрдамчининг тушунчаси таҳлил қилинган ҳамда ушбу тушунчага оид жиноят қонуни нормасини такомиллаштириш бўйича таклиф ва тавсиялар баён қилинган.
Ўтган асрнинг 90-йиллари ўрталарига қадар жиноят ҳуқуқи назариясида кенг тарқалган қарашга мувофиқ, жиноят ҳуқуқининг объекти деганда, жиноят қонуни билан қўриқланадиган ва жиноий қилмиш орқали зиён етказиладиган ижтимоий муносабатлар тушунилади.
Мақолада ҳокимият вакилига қаршилик кўрсатиш жиноятининг ижтимоий хавфлилиги, мазкур турдаги жиноятнинг объектив белгилари, хусусан, ушбу турдаги жиноятларнинг объекти ва объектив томон белгилари бир қатор олимларнинг илмий хулосалари, хорижий давлатлар қонунчилиги асосида очиб беришга ҳаракат қилинган.
Ҳозирги пайтда хорижий тилларни ўрганиш ва ўргатишга юртимизда катта аҳамият берилмоқда. Чунки, жаҳон ҳамжамиятидан ўзига муносиб ўрин эгаллашга интилаётган мамлакатимиз дунёнинг кўпгина мамлакатлари билан иқтисодий, сиёсий, маданий, дипломатик, илмий-маърифий ҳамда бошқа жуда кўп соҳаларда алоқаларни ўрнатаяпти. Бу эса, ўз навбатида, чет тилларини, жумладан, араб тилини ва унинг тенгсиз гўзаллигини, тарихи ва грамматикасини, қолверса, ҳозирги замонда бу тилнинг дунё тилларидан бири сифатида чуқур ўзлаштирилиши муҳим вазифалардан бирига айланиб бораётганини кўрсатмоқда. Шунингдек, уни мукаммал ўзлаштириш учун грамматик қонун-қоидалари, терминларини таржима манбалардан эмас, балки асл манбалардан ҳам ўрганиш давр тақозосидир. Маълумки, она тилимизда мавжуд олтита келишик, араб тилида учта келишикда мужассамлашган ва улар бош, қаратқич ва тушум келишикларидир. Бош келишик олти ўринда, қаратқич келишиги икки ўринда, тушум келишиги эса ўн бир ўринда ишлатилади. Кўриниб турибдики, араб тилида энг кўп ишлатиладиган келишик, бу тушум келишиги бўлиб, гап бўлакларининг кўпгина қисми мана шу келишикда ифодаланади. Араб тили грамматикасида воситасиз тўлдирувчи тушум келишигида ифодаланади ҳамда гапнинг эга ва кесимидан кейин келади. Шу ўринда, машҳур тилшунос олим Мустафо Ғалайиний ўзининг “ َرَعلا ِسوُرُّدلا ُعِماَج ِةَّيِب” асарида бошқа наҳвшунос олимлардан фарқли равишда, воситасиз тўлдирувчини икки тур (аниқ ва яширин)га бўлгани ва ўз ўрнида уларни ҳам бир неча турларга бўлиниши ҳақида маълумотлар бериб ўтганини таъкидлаб ўтиш зарур. Шунингдек, олимнинг юқорида зикр қилинган асарида воситасиз тўлдирувчи ҳақида бошқа манбаларда учрамайдиган яна кўплаб маълумотларни учратиш мумкин. Улардан “масдари муъаввал” ёки “жумла муъаввал” билан ифодаланган воситасиз тўлдирувчилардир. Юқорида маълумот берилганидек, мафъулун биҳи, яъни воситасиз тўлдирувчининг келиши гапда ўтимли феълларнинг ишлатилши билан боғлиқ. Шу нуқтаи назарда тилшунос олимлар мана шу феълларни ҳам тўрт турга бўлганлар. Жумладан, Ўрта асрнинг машҳур тилшунос олими Саййид Шариф Журжоний ўзининг “Наҳви Мир” номли асарида уларни битта, иккита ва учта воситасиз тўлдирувчининг келишини талаб қилувчи ҳамда от-кесимли гапнинг эга ва кесимини воситасиз тўлдирувчига айлантирувчи феъллар, деб номлаган.